افزایش نرخ رشد تولید و فناوری در کشور عراق وجود شرکتهای فراملی رو به فرونی گذاشته است لذا به شرح مختصری از تعریف و انواع شرکتهای فراملی و نوع فعّالیت آن می پردازیم.
۱– شرکت های چند ملیّتی چگونه تعریف می‌شوند و چه سابقه ای دارند؟
What Is a Multinational Corporation (MNC)
یک شرکت چند ملیتی (MNC) حداقل در یک کشور غیر از کشور خود دارای امکانات، دارایی و سرمایه است. یک شرکت چند ملیتی معمولاً دفاتر یا کارخانه‌هایی در کشورهای مختلف و یک دفتر مرکزی متمرکز تاسیس میکند که در آن به مدیریت جهانی می‌پردازد. این شرکتها که به عنوان سازمان‌های شرکتی بین المللی بدون تابعیت یا فراملی نیز شناخته می‌شوند تمایل به بودجه‌ای دارند که بیش از بودجه بسیاری از کشورهای کوچک است. شرکت فراملی شرکتی است که به منظور گسترش خود در سراسر جهان و سرمایه‌گذاران در قطب‌های صنعتی رو به رشد و استفاده از امکانات و استعدادهای این کشورها در کشورهای گوناگون اقدام به تاسیس شرکتهای فرعی و متعدد می‌نماید. شرکتی که بخش اعظم سهام آن متعلق به شرکت اصلی است. شرکت فراملی از بزرگترین شرکتهای اقتصادی در جهان هستند. شرکت چند ملیّتی از چند شرکت که میتواند احدی از آنها یک شرکت الوطنیه عراقی باشد تشکیل می‌شود. یک شرکت فراملی میتواند یک شرکت “عمومی” باشد که سهام خود را در بورس اوراق بهادار یا خانه‌های کارگزاری معامله میکند. خریداران می‌توانند مردم، “سهامداران” ، افراد و همچنین موسساتی مانند بانک‌ها، شرکتهای بیمه و صندوق‌های بازنشستگی را شامل شود.
شکل‌گیری و پیدایش شرکتهای فراملی در سده بیستم یکی از مناقشه انگیزترین پدیده‌های اقتصاد جهانی بوده است. طی این مدت این شرکتها به گونه ای عمل کرده‌اند که به ندرت می‌توان کشوری را یافت که به شکلی در معرض نفوذ آنها قرار نگرفته باشد. علی‌رغم اختلاف نظرها و طرح دیدگاه‌های متفاوت در خصوص تأثیرات منفی و مثبت این شرکتها در صحنه اقتصاد جهانی و به‌ویژه در ارتباط با کشورهای توسعه نیافته، نمی‌توان از نفوذ فزاینده آنها در اقتصاد جهانی و حتی در حاکمیت و اقتدار دولتها بی تفاوت گذشت، به گونه‌ای که عملکرد این شرکتها با ابعاد مختلف زندگی کشورهای در حال توسعه آن چنان در هم آمیخته است که شناخت و تجزیه و تحلیل اوضاع اقتصادی و اجتماعی این کشورها بدون توجه به نقش شرکتهای فراملی امری محال به نظر می‌رسد و علاقه‌مندی شرکتهای فراملی به سرمایه‌گذاری در کشورهای توسعه یافته صنعتی، کشورهای در حال توسعه هم این بار با حسن ظن کافی با اتخاذ سیاست‌هایی در صدد جلب توجه این شرکتها جهت سرمایه‌گذاری در کشور خود هستند که البته تصمیم نهایی این شرکتها برای تعیین محل فعالیت خود مبتنی بر برداشتی است که آنها از منافع حاصل از هر محل با احتساب مخاطره‌های احتمالی دارند.
شرکت های فراملّی از طریق صدور اوراق قرضه و صدور ورقه سهم و فعّالیت در بازارهای بورس بین المللی فعّالیت میکند.
۲– انواع شرکت های فراملی:
Types of Multinationals
الف) شرکتهای فراملی تولیدی
شرکت‌هایی هستند که در بیش از یک کشور مالک تاسیسات تولیدی از جمله کارخانجات، معادن، پالایشگاه نفت و غیره هستند و آنها را به طور موثر تحت کنترل خود درمی‌آورند و در این نوع شرکتها امکان جذب نیروهای کار از کشور سرمایه پذیر بیشتر است.
ب) شرکتهای فراملی تجاری
شرکت‌هایی هستند که محصولات تولید شده در داخل خود را به سایر شرکتهای تابعه در کشورهای دیگر به فروش می‌رسانند و صرفا در حوزه تجاری فعالیت در کشور دیگر دارند و تولید در کشور مادر انجام می‌شود.
۳- نحوه ورود شرکت های فراملی به بازار عراق:
How multinatioanal companies enter the Iraqi market
مطابق قوانین جاریه کشور عراق از جمله قانون سرمایه گذاری عراق شماره(۱۳) مصوّب ۲۰۰۶ میلادی و قانون مختص شرکتهای تجاری مصوّب۱۹۹۷ با اصلاحات و الحاقات بعدی و ماده ۲ اصلاحیّه قانون جدید ثبت شرکتها در عراق مصوّب ۹/۹/۲۰۱۹ میلادی ناظر بر ماده ۱۲ قانون شرکتها (شماره ۲۱مصوّب۱۹۹۷)، و همچنین قانون تنظیم نمایندگی تجاری و بازرگانی در عراق مصوّب (۲۰۰۰) میلادی راه های مشروح و مستندی را در خصوص ورود و ثبت شرکتهای فراملی در کشور عراق فراهم آورده‌اند.
