شرح و بررسی انواع ضمانت در عراق ؛

1– تعریف عقد ضمان در قانون مدنی عراق:

عقد ضمانت در کشور عراق از  ماده 1008 القانون المدني العراقي رقم (40) لسنة 1951 به بعد نشات گرفته است. برخلاف حقوق ایران که ضمان نقل ذمه به ذمه ملاک عمل است، یعنی بنابر تعریفی که در ماده ۶۸۴ قانون مدنی ایران مقرر میدارد: عقد ضمان عبارت است از اینکه شخصی مالی را که بر ذمه دیگری است به عهده بگیرد. از تعریف فوق درمی­یابیم که در نظام حقوقی ایران عقد ضمان با انتقال ذمه انجام می‌شود، یعنی به بیان؛ دیگر فرد ضامن با انعقاد عقد ضمان، دین را بر ذمه‌ی خود انتقال داده و به این ترتیب مضمون عنه یا مدیون اصلی بری می‌شود. البته نباید این تصور را داشت که انتقال دین مقتضای ذات عقد ضمانت است بلکه می‌توان با انعقاد قرارداد خصوصی شخص ضامن را ملتزم به تأدیه‌ دین مدیون کرد منوط به این که خود مدیون تعهد را انجام ندهد و یا دین را نپردازد. این امکان نیز وجود دارد که  هر دو شخص ضامن و مدیون را در مقابل طلبکار به صورت تضامنی مسئول دانست. در بحث ضمانت در  قانون مدنی عراق اصل بر ضمان ضم ذمه به ذمه است به نحوی که قانون گذار عراق اشعار می‌دارد:

ماده 1008 قانون مدنی عراق:  ضمانت عبارت است از ضم ذمّه به ذمه در مطالبه ایفای تعهد. در این نوع از ضمانت شخص ضامن ديگرى می‏شود، كه اگر بدهكار در دادن بدهى كوتاهى كرد، يا نتوانست آن را بپردازد، طلبكار طلب خود را از ضامن بگيرد.

ماده 1009 قانون مدنی عراق در ادامه مقرر می‌دارد؛ ضمانت با ایجاب و قبول ضامن و متعهدله منعقد می‌شود. ضمانت ممکن است منجّز یا مشروط باشد یا به آینده معلق شود. بر اساس قانون مدنی عراق، ضمانی تضامنی است که تعهد ضامن و مضمون عنه در عرض یکدیگر قرار می‌گیرند و طلبکار می‌تواند به هرکدام برای وصول طلبش مراجعه کند.

عقد ضمانتی،که موجب ضمیمه شدن ذمه‌ی ضامن به ذمه‌ی مدیون می‌شود آثار ذیل را به دنبال دارد:

    1. در ضمانت ضم ذمه به ذمه، ذمه مدیون باقی می‌ماند: در این نوع ضمانت، ذمه مدیون اصلی بری نشده و دین به ذمه‌ی ضامن منتقل نمی‌شود، بلکه هر دو در کنار هم برای آن دین مسئول پرداخت هستند. لذا طلبکار نیز این امکان را دارد که به مدیون رجوع کند برای دریافت طلب خود. در نتیجه در صورتی هم که مضمون له یا طلبکار ذمه مدیون اصلی را ابرا کند، ذمه ضامن نیز بری شده و دیگر مسئولیتی ندارد. چون مدیونیت ضامن به دلیل مدیونیت مضمون عنه بوده و با بری شدن او، ضامن نیز بری می‌شود. اما اگر مضمون له شخص ضامن را بری کند، تنها خود ضامن برائت پیدا می‌کند و مضمون عنه همچنین در مقابل طلبکار، مدیون است.
    2.  

    1. تضمینات دین اصلی باقی می‌ماند:  در ضمانت نقلی، تضمینات دین سابق از بین می‌رود و در عقد ضمانت باقی نمی‌ماند مگر در صورتی که توافق کنند، اما در این نوع ضمانت چون دین منتقل نمی‌شود، نباید در باقی ماندن تضمینات هم شکی کرد به این خاطر که اضافه و ضمیمه شدن ذمه ضامن به دین باعث نمی‌شود که رهن و دیگر وثیقه‌های داده شده برای دین منحل و زایل شود. بلکه بر اثر این عقد شخص طلبکار علاوه بر تضمینات و وثایق قبلی، تضمین دیگری هم به دست می‌آورد.
    2.  

    1. در این نوع ضمانت، می‌توان عقد را اقاله کرد: به این علت که در ضمانت تضامنی ذمه مدیون کماکان در برابر طلبکار مشغول باقی می‌ماند، در نتیجه اشکالی در اقاله و انفساخ ضمانت وجود ندارد زیرا در ضمانت نقلی به این علت که ذمه مدیون بری شده است، دیگر نمی­توان با اقاله نمودن عقد ضمانت مجددا ذمه او را مشغول کرد. اما در ضمانت تضامنی مدیون همچنان مسئول پرداخت است پس اقاله شدن عقد ضمانت ضرری به او وارد نمی‌کند و فقط باعث می‌شود که طلبکار یکی از تضمینات پرداخت دین را از دست بدهد.