نظر به اینکه تجارت میان دو کشور عراق و ایران به صورت روز افزون در حال افزایش است به شرح ذیل به تبیین چندی از عقود و قراردادهای تجاری مورد حمایت قانون گذار عراق در قانون تجارت این کشور می‌پردازیم:
با توجه به اینکه قانون‌تجارت باید به اعمال تجاری و تاجر نگاهی ویژه داشته باشد تا موازنهای میان منافع فردی و مصالح عمومی برقرارنماید. قانون تجارت جدید مصوب در ۱۹۸۴ کشور عراق ظهور و بروز یافت و اعمال و عقود تجاری را به صورت حصری تقنین نمود تا با در نظر گرفتن شرایط تجاری و اقتصادی کشور، جمیع اعمال تجاری که در محدوده تصوّر منطقی ومعقول تاجر محلّ اعراب دارد را در خود جای دهد.
اوّلین نوع از انواع قرارداد خرید و فروش بین المللی در عراق بیع (FREE ON BOARD ) میباشد که در ماده ۲۹۸ قانون تجارت عراق تبیین شده است.
بیع (FOB) موضوع این ماده بیعی است که کالاهای موجود درکشتی می بایست بر روی عرشه کشتی در بندری که برای حمل بار توسط خریدار تعیین شده، تحویل شود و در این صورت است که بیع کامل می شود. FOB یکی از متداول‌ترین مفاهیم خرید و فروش است، به این معنی که فروشنده کالا را در بندر تعیین شده، حمل میکند و از عرشه کشتی عبور می‌دهد. فروش از این طریق فقط در حمل دریایی به کار می‌رود. در مفهوم بیع فوب هزینه بارگیری کالای روی عرشه و حتی زیر عرشه را فروشنده می‌پردازد. قبل از عبور کالا از عرشه چنانچه خسارتی به کالا وارد شود بر عهده فروشنده است ولی اگر کالا از عرشه عبور کند ولی مثلا از چنگال جرثقیل سقوط نماید یا هر اتفاق دیگری بر آن حادث شود وفق مقررات عراق مسئولیّت آن با خریدار است.
دوّمین نوع از انواع بیع تجاری بین المللی در قانون تجارت عراق مصوّب ۱۹۸۴ میلادی بیع به شرط انتقال و بیمه توسط فروشنده نام دارد که در ماده ۳۰۲ قانون تجارت عراق تعریف شده است. (CIF) مخفف اصطلاح Cost, Insurance and Freight بیعی است که به موجب آن بایع ملتزم به انعقاد قرارداد حمل و نقل کالا از بندر حمل تا بندر مقصد و بیمه آن در برابر خطرات حمل و نقل و بارگیری آن بر کشتی و پرداخت هزینههای لازم برای آن میباشد و هزینهها را بر ثمن اضافه میکند. ارزش، بیمه و کرایه حمل تا مقصد. مخصوص حمل دریایی میباشد. کالا وقتی از روی نرده کشتی بارگیری می‌شود مسئولیت فروشنده خاتمه میابد. هزینه حمل و بیمه با فروشنده‌است. هزینه عقد قرارداد حمل و بیمه با فروشنده خواهد بود.
نوع دیگر قرارداد صادراتی پیش بینی شده در قانون تجارت عراق به موجب ماده ۳۰۷ ، بیع به شرط حمل کالا بدون بیمه (C&F) نام دارد.
وفق ماده ۳۰۷ قانون تجارت عراق بیع مبتنی بر حمل کالا بدون بیمه، عبارتست از؛ بیعی که مطابق آن فروشنده با انعقاد قرارداد حمل و نقل کالا از بندر حمل ونقل به بندر مقصد اقدام مینماید. لکن الزامی به انعقاد عقد بیمه در خصوص کالاها در برابر خطرات حمل و نقل ندارد. مفاد قرارداد فروش سیف(CIF) بر احکام این نوع بیع(C&F) جاری میگردد، مگر در خصوص الزام بایع به بیمه کالاها.
در فصل پنجم قانون تجارت عراق یعنی ماده ۳۰۹ قانون تجارت عراق بیع به شرط تحویل کالا در کنار کشتی(FAS) یاFree alongside (FAS) پیش بینی شده است . فروش به شرط تحویل مبیع در کنار کشتی (FAS): بیعی است که به موجب آن فروشنده موظّف است کالاها را در کنار کشتی تعیین شده توسط خریدار در بندر حمل و نقل تحویل دهد. به موجب این عقد فروشنده کلیّه هزینههای مرتبط با کالا و تمام ریسک و خطرات موجود تا زمان تحویل کالا در کنار کشتی نزد اسکله تعیین شده را تحمّل میکند و هزینههای اجرایی را میبایست برای تحویل کالا در کنار کشتی انجام دهد.
نوع دیگر بیع بین المللی وفق ماده ۳۱۳ قانون تجارت بیع به شرط تسلیم در محل عملیّات(کار) میباشد.
فروش به شرط تسلیم در محل عملیّات(کار)؛ بیعی است که به موجب آن کالا میبایست در محل عملیات(کار) مانند کارخانه، انبار، پروژه، مزرعه یا تاسیسات صنعتی حسب مورد صورتپذیرد.
آخرین نوع بیع پیش بینی شده در قانون تجارت عراق بیع به شرط تحویل کالا در فرودگاه معیّن میباشد که در ماده ۳۱۶ قانون تجارت عراق آمده است. فروش به شرط تحویل در فرودگاه معیّن: بیعی است که در آن کالاها در تاریخ مشخص شده یا در مدّت توافق شده و به روش معمول در فرودگاه معیّن تحویل میگردد.
