Conceptual business illustration with the words corporation
در حقوق کشور عراق انواع مختلفی از شرکت‌ها وجود دارد که به موجب قانون شرکت‌ها عراق مصوّب ۱۹۹۷ با اصلاحات بعدی و قانون شرکت‌های عمومی مصوّب ۱۹۹۷ با اصلاحات تا سال ۲۰۱۹ تدوین شده است.
یکی از انواع شرکت‌های مختلف این قانون شرکت ساده یا شرکت بسیط می‌باشد. شرکت ساده در مقررات ماده ۱۸۱ به بعد درقانون شرکت‌های عراق مصوّب ۱۹۷۷ پیش بینی شده است.
به موجب ماده ۱۸۱ قانون شرکت عراق مصوّب ۱۹۷۷، شرکت ساده متشکل از حداقل ۲ نفر و حداکثر ۵ نفر می‌باشد که سرمایه شرکت را تامین می‌کنند. بعضی از سهامداران از طریق آورده مالی سرمایه شرکت را تامین می‌کنند و برخی دیگر به تامین عمل یا عملیاتی برای شرکت اقدام می‌نمایند. شرکت ساده باید توسط دفاتر اسناد رسمی ثبت رسمی شود و نسخه‌ای دیگر از آن باید نزد اداره ثبت شرکت‌ها ثبت شود در غیر این صورت عقد‌الشرکه یا همان شرکت‌نامه باطل است. از تاریخ ارائه‌ای از نسخه شرکت‌نامه به اداره ثبت شرکت عراق ، شرکت ساده شخصیت حقوقی یافت می‌کند و ازآن تاریخ تشکیل شده محسوب می‌شود. درشرکت‌نامه شرکت عراقی میزان سهم الشرکه هر شریک از سرمایه شرکت معیّن می¬شود. درصورت عدم تعیین سهم الشرکه سهم هر شریک با دیگری مساوی تلقّی خواهد شد. اگر در شرکت‌نامه سهم الشرکه هر شریک تعیین نشده باشد لکن سود هریک از شرکاء به تفکیک مشخص باشد، در احتساب نسبت ضرر و زیان نیز هر شریک به میزان سود خود مسئولیت دارد. درصورتی که در شرکت نامه میزان سود شرکاء تعیین نشده، لکن مسئولیت هر شریک در خصوص ضرر وزیان وارده تعیین شده باشد، میزان سود هر شریک بر همین مبنا تعیین و محاسبه می‌شود. درصورتی که نه میزان سود شرکاء و نه میزان مسئولیت شرکاء در برابر ضرر و زیان¬های وارده تعیین شده باشد، مبنا و ملاک محاسبه نسبت سهم الشرکه ایشان در شرکت ساده عراقی خواهد بود.
به موجب مقررات ماده ۱۸۶ قانون شرکت‌ها عراق اگر در شرکت‌نامه سهم شریکی که سهم خود را از طریق آورده عملی تأمین کرده مشخص نشده باشد، سهم وی در سود و زیان باید با توجه به سود شرکت از عمل او محاسبه شود. درصورتی که شریک، بیش از عمل خود فعّالیت نموده باشد. به نسبت ازدیاد عمل خود در سود شرکت سهیم خواهد بود. وجود شرط مبتنی بر عدم شراکت احدی از شرکاء در سود و زیان موجب بطلان شرکت‌نامه خواهد بود.
در بند دوم این ماده قانون گذار عراق اشعار می‌دارد که ممکن است توافق شود که شریکی که فقط کار خود را تأمین کرده از مشارکت در زیان معاف شود، مشروط بر اینکه هیچ مزدی برای عمل او تعیین نشده باشد.
در صورت انصراف احدی از شرکاء شرکت، انتقال سهم الشرکه او با رضایت سایر شرکاء به اشخاص ثالث بلامانع است. درصورت عدم تراضی شرکاء ایشان باید سهم شریکی که از ادامه حضور در شرکت منصرف شده است به میزان مقرر توسط دادگاه را بپردازند.
به موجب ماده ۱۹۳ قانون شرکت‌ها عراق در صورت مرگ یا ورشکستگی یا منع تصرّف شریک، حسب مورد وفق مقررات ماده ۷۰ این قانون اعمال می‌شود.
شرکت ساده تابع احکام تصفیه مقرر در شرکت‌نامه خود می‌باشد. درصورتی که حکم خاصی در این باره در شرکت‌نامه وجود نداشته باشد، شرکاء به اجماع امر تصفیه را انجام خواهند داد و در غیر این صورت تصفیه به حکم دادگاه انجام خواهد شد. بعد از استیفاء حقوق طلبکاران و کسر مبالغ لازم، برای تسویه دیون غیر حال(موجل) یا متنازع فیه، پس از بازپرداخت هزینه¬ها یا وام¬های اعطایی احدی از شرکا که به شرکت اعطاء نموده است، سایر اموال شرکت میان شرکاء تقسیم بندی می¬شود.
در پایان اعلام می‌گردد در شرکت ساده عراق هر یک از شرکاء مستحق ارزش سهام آورده به نسبت سرمایه شرکت همانطور که در شرکت‌نامه مقررشده است، می‌باشد. درصورتی که حق هر یک از شرکاء علی حده مشخص نشده باشد ایشان مستحق قیمت سهم‌الشرکه در وقت تسلیم سهم خود می‌باشد مگر اینکه آورده شریک به صورت مالی نباشد(شراکت از نوع عملی باشد). درصورتی که مالی از اموال شرکت باقی بماند به نسب کل سود مقرّر میان شرکاء تقسیم می‌شود. اگر اموال خالص شرکت برای تأمین سهام شرکا کافی نباشد، به نسب کل مسئولیت هریک ضرر و زیان وارده میان ایشان توزیع می‌شود.
